Chương trình học stem. Mô hình giáo dục thời đại 4.0

Thế giới đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp, thời đại mà các công nghệ như thực tế ảo, internet, in 3D và trí tuệ nhân tạo được sử dụng trong mọi lĩnh vực của đời sống và kinh doanh. Cuộc cách mạng này có tác động đến sự phát triển của mọi quốc gia trên thế giới trong đó có Việt Nam. Những năm gần đây, phong trào dạy học STEM ngày càng sôi nổi và có nhiều hoạt động hưởng ứng cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 này. Chương trình học Stem này có vai trò gì trong cuộc cách mạng ngành công nghiệp? Bài viết này sẽ giúp trả lời câu hỏi đó.

Stem là gì?

STEM là viết tắt của Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật), và Math (Toán học). Có thể thấy ngay từ cái tên chương trình học STEM về bản chất là “Liên môn” giúp  học sinh có những kiến ​​thức và kỹ năng cần thiết liên quan đến bốn lĩnh vực nêu trên. “Liên môn” khác với “đa môn” vì những kiến ​​thức, kỹ năng này luôn tích hợp và bổ sung cho nhau giúp học sinh không chỉ hiểu được nguyên lý mà còn có thể vận dụng vào thực tiễn trong cuộc sống hàng ngày. Còn “đa môn” là nhiều môn học, nhưng giữa các môn học này không có sự tương tác hay bổ sung cho nhau.

STEM đặt học sinh vào vai trò của một nhà phát minh, trẻ sẽ không học kiến ​​thức đó thông qua các bài học lý thuyết đơn thuần mà còn tham gia vào một dự án học tập theo tình huống cụ thể để trẻ phát triển khả năng sáng tạo và giải quyết vấn đề của mình. Như vậy, Stem có thể hiểu đơn giản là một phương pháp giáo dục “vừa học vừa làm” thay vì chỉ học lý thuyết, các em có thể thực hành rồi rút ra lý thuyết từ kết quả thực tế.

Chương trình học Stem – Mô hình giáo dục của tương lai

Thế giới của chúng ta đang trong giai đoạn cách mạng công nghiệp  dựa trên nền tảng công nghệ số và tích hợp tất cả các công nghệ thông minh nhằm tối ưu hóa quy trình, thủ tục sản xuất. Sử dụng và phát huy thành quả của các công nghệ có ảnh hưởng nhất như công nghệ in 3D, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ tự động hóa, công nghệ người máy,…

Tất nhiên, với cuộc cách mạng 4.0 sẽ khiến nhiều ngành nghề biến mất khi có công nghệ tự động xuất hiện ngày càng phổ biến, robot sẽ thay thế con người trong nhiều quy trình sản xuất. Nhu cầu tuyển dụng, ngay cả những công việc chưa xuất hiện (như chăm sóc người máy) đang trở nên phổ biến. Chỉ có một điều chắc chắn là trong thời đại 4.0, nếu không muốn bị tụt hậu và bị đào thải, con người phải được trao dồi những kỹ năng mới. Kỹ năng cần thiết mà mỗi cá nhân cần trang bị là giải quyết vấn đề, tư duy phản biện, sáng tạo, quản lý nhân sự, cộng tác với đồng nghiệp, trí tuệ cảm xúc, đánh giá và ra quyết định, định hướng dịch vụ, kỹ năng đàm phán, sự linh hoạt,… Sự phát triển chóng mặt của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 cũng đòi hỏi phải phát huy giáo dục và đào tạo để làm cho đội ngũ có phẩm chất để có tri thức chất lượng cao, đầy đủ các kỹ năng và kiến ​​thức. Khả năng đáp ứng nhu cầu của thời đại thứ 4.0 là một nhiệm vụ hết sức cần thiết và cấp bách. Sự ra đời của giáo dục STEM đã giúp giải quyết vấn đề cấp bách này vì:

Thứ nhất: Định hướng thực hành và ứng dụng thay vì dạy bốn môn học dưới dạng các môn học riêng biệt, riêng biệt, chương trình học Stem kết hợp chúng thành một. Một mô hình học tập gắn kết dựa trên các ứng dụng thực tế. Bằng cách này, học sinh học kiến ​​thức khoa học và học cách áp dụng kiến ​​thức này vào thực tế. Phương pháp giáo dục “vừa học vừa làm” nghĩa là giáo dục STEM sẽ thu hẹp khoảng cách giữa khoa học và thực tiễn và sản sinh ra những con người có khả năng làm việc “ngay lập tức” trong những công việc mang tính sáng tạo cao. Môi trường với những nơi làm việc đòi hỏi đầu óc của thế kỷ 21.

Thứ hai: Giáo dục STEM đề cao đến việc hình thành và phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho người học. Trong mỗi bài học theo chủ đề STEM, học sinh được đặt trước một tình huống có vấn đề thực tiễn cần giải quyết liên quan đến các kiến thức khoa học.Để giải quyết vấn đề đó, học sinh phải tìm tòi, nghiên cứu những kiến thức thuộc các môn học có liên quan đến vấn đề (qua sách giáo khoa, học liệu, thiết bị thí nghiệm, thiết bị công nghệ) và sử dụng chúng để giải quyết vấn đề đặt ra. Các kiến thức và kỹ năng này phải được tích hợp, lồng ghép và bổ trợ cho nhau giúp học sinh không chỉ hiểu biết về nguyên lý mà còn có thể thực hành và tạo ra được những sản phẩm trong cuộc sống hằng ngày.

Thứ ba, chương trình học STEM thúc đẩy một phong cách học tập mới cho học sinh, đó là học tập sáng tạo. Khi đặt học sinh vào vai nhà phát minh, các em phải nắm được bản chất của kiến ​​thức, biết mở rộng kiến ​​thức, biết cách sửa chữa và phục hồi chúng cho phù hợp với tình huống vấn đề mà học sinh cần giải quyết.

Thứ tư: Với phương pháp “học mà làm”, “học mà chơi”, Stem khiến học sinh hăng say học tập. Thông qua các trò chơi thú vị kết nối kiến ​​thức, dự án học tập giúp học sinh tiếp thu kiến ​​thức nhanh hơn, nhớ lâu và hiểu sâu hơn. Đồng thời, học tập trở thành niềm đam mê và yêu thích thực sự của học sinh chứ không phải là nghĩa vụ.

Chính vì những thế mạnh này, hệ thống giáo dục của các nước tiên tiến cho rằng Stem là phương pháp giáo dục phổ biến nhất. Vì vậy, Stem rất được coi trọng và phát triển ở các nước phát triển. Tại Việt Nam, chương trình học Stem dần được đưa vào các cấp học và chương trình giảng dạy.

>>> Tìm hiểu: Chương trình học Stem được tích hợp trong hệ thống giáo dục trường quốc tế Việt Úc như thế nào

Kết,

Không thể có nền kinh tế 4.0 dựa trên nền tảng khoa học công nghệ lạc hậu, cũng không thể có nền kinh tế công nghệ phát triển dựa trên nền tảng giáo dục và đào tạo lạc hậu. Việc đưa chương trình học Stem vào phổ thông để nâng cao khả năng thích ứng với yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp. Vì vậy, tiếp cận phương pháp giáo dục Stem là cách cung cấp cho con em chúng ta hành trang tốt nhất để thích nghi và phát triển trong thời đại công nghệ 4.0.