Đặc điểm tâm sinh lý tuổi dậy thì: Dậy thì muộn ảnh hưởng đến trẻ như thế nào?

Trong điều kiện dinh dưỡng đầy đủ hiện nay, rất nhiều trẻ dậy thì sớm. Trong khi đó, cũng không ít trẻ lại dậy thì muộn. Câu hỏi đặt ra lúc nà thường là dậy thì muộn có ảnh hưởng gì đến quá trình phát triển, sức khỏe hya chức năng sinh sản không? Bài viết dưới đây sẽ chỉ ra những đặc điểm tâm sinh lý tuổi dậy thì cần được lưu ý để trẻ phát triển một cách tốt nhất.

Dậy thì muộn là gì?

Tuổi dậy thì là lúc cơ thể phát triển từ một đứa trẻ thành người trưởng thành. Hiện nay, độ tuổi dậy thì bắt đầu từ 9-12 ở con gái và 10-13 ở con trai. Biểu hiện dậy thì ở nam và nữ là khác nhau. 

Dậy thì muộn ở nữ giới

Giai đoạn dậy thì ở nữ bắt đầu khi tuyến yên sản xuất hormone  luteinizing (LH) và hormone kích thích nang trứng (FSH). Hai loại này khiến buồng trứng phát triển và bắt đầu sinh sản estrogen. Giai đoạn tăng trưởng nhanh nhất ở bé gái khi bắt đầu sau khi phát triển ngực và có kinh nguyệt.

Thông thường con gái dậy thì có các đặc điểm như có kinh nguyệt, chiều cao tăng lên, ngực phát triển, lông và mụn cũng xuất hiện nhiều. Nếu bé gái nào không có những dấu hiệu trên ở độ tuổi 14 hay chưa có kinh nguyệt lần đầu ở tuổi 16 được gọi là dậy thì muộn.

Dậy thì muộn ở nam giới

Quá trình dậy thì ở nam diễn ra khi tuyến yên tiết ra nhiều nhiều hơn hormone luteinizing (LH) và hormone kích thích nang trứng (FSH) – chất khiến tinh hoàn phát triển và tạo ra hormone nam testosterone. Giai đoạn phát triển nhanh bắt đầu trong vòng một năm từ khi có dấu hiệu đầu tiên.

Dấu hiệu nhận biết dậy thì ở con trai là chiều cao tăng nhanh, vai mở rộng, cơ bắp phát triển, thanh quản to rộng nên giọng nói trầm hơn. Lông, ria mép mọc nhiều hơn, có hiện tượng xuất tinh lần đầu.

Nếu bé trai bước qua tuổi 14 và không có những dấu hiệu trên, có thể đưa trẻ đến bác sĩ để kiểm tra vật lý. Nếu kết quả cho thấy dương vật và tinh hoàn không phát triển hơn trước thì chứng tỏ trẻ bị dậy thì muộn.

>>> Xem thêm: Tìm hiểu đặc điểm tâm sinh lý tuổi dậy thì giúp con bước vào tuổi dậy thì thành công

Nguyên nhân của dậy thì muộn

Nguyên nhân dậy thì muộn ở bé gái

• Vấn đề ở buồng trứng: Suy buồng trứng sớm do phóng xạ điều trị bệnh cầu và một số loại ung thư hay bệnh mắc một phần hoặc toàn bộ nhiêm sắc thể X ở nữ, thiếu hormone LH và FSH, cơ thể không sinh sản hormone tăng trưởng là nguyên nhân dậy thì muộn ở nữ
• Dậy thì muộn có thể di truyền từ cha hoặc mẹ
• Lượng mỡ trong cơ thể giảm đi: Dậy thì muộn có thể xảy ra ở trẻ nữ hay vận động nhu vũ công ba lê, tuyển thủ, những trẻ chán ăn có hàm lượng chất béo bị giảm thường xuyên so với khối lượng mỡ trong cơ thể.

Nguyên nhân dậy thì muộn ở nam

• Di truyền: Khoảng 70% trường hợp dậy thì muộn ở con trai là do di truyền từ ba mẹ
• Những trẻ bị mắc các bệnh như đại tràng, thiếu máu hoặc xơ nang thường dễ dậy thì muộn.
• Thiếu hụt hormone: Nhiều bé trai dậy thì muộn do chứng thiếu hụt hormone điều hòa tuyến sinh dục riêng biệt (IGD). Tình trạng này thường xuất hiện ngay khi sinh.
• Vấn đề ở tinh hoàn: Các khiếm khuyết ở tinh hoàn hoặc đã từng phẫu thuật tinh hoàn hya điều trị ung thư cũng có thể là nguyên gây dậy thì muộn.

Dậy thì muộn ảnh hưởng như thế nào đến trẻ?

Đối với bé gái

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây dậy thì muộn mà nó ảnh hưởng đến tâm sinh lý của trẻ khác nhau. Một điều dễ nhận thấy ở các bạn gái dậy thì muộn là tâm lý tự ti so với các bạn bè trang lứa. Tuy nhiên, dậy thì muộn không ảnh hưởng nhiều đến khả năng sin sản khi trưởng thành. Sau dậy thì, nữ vẫn có khả năng sinh sản bình thường. Và để tránh mặc cảm về tâm lý phụ huynh nên chú ý chia sẻ với trẻ nhiều hơn.

Đối với bé trai

Với các bạn nam dậy thì muộn ảnh hưởng đến phát triển thể chất như thấp hơn các bạn cùng tuổi vì giai đoạn phát triển nhảy vọt của trẻ chậm hơn so với các bạn. Tuy nhiên khi được theo dõi và điều trị kịp thời trẻ vẫn phát triển bình thường, đuổi kịp bạn bè ở tuổi 18 và có chiều cao bình thường như người trường thành.

Bên cạnh đó, dậy thì muộn ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh sản của nam. Cụ thể nội tiết tố không kích thích sự phát triển cơ quan sinh dục nam gây ảnh hưởng xấu đến quá trình sinh tinh dẫn đễn vô sinh. Đồng thời dậy thì muộn ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ như không muốn giao tiếp, rối loạn tâm lý thậm chí là trầm cảm.

Trị liệu tâm lý 

Bên cạnh chú ý đến vấn đề dinh dưỡng và hoạt động thể chất phù hợp để quá trình dậy thì diễn ra suôn sẻ thì phụ huynh cần chú ý đến tinh thần của con. Nếu thấy trẻ có cảm giác mặc cảm, tự ti cha mẹ nên chia sẻ nhiều hơn chỉ ra những điểm mạnh của con thay vì tập trung vào vấn đề trên cơ thể. Đối với trẻ có dấu hiệu dậy thì muộn nên bình tĩnh đón nhận chuyện này và kịp thời báo cho ba mẹ và chủ động chia sẻ với người lớn để nhận được lời khuyên tốt nhất.

>>> Xem thêm: Tìm hiểu cách nuôi dạy con thông minh và tự lập ngay từ khi còn nhỏ

Kết,

Nhìn chung dậy thì muộn là trường hợp các đặc điểm tâm sinh lý tuổi dậy thì diễn ra muộn hơn một chút so với thông thường không gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Dù vậy, phụ huynh cần lắng nghe và chia sẻ kinh nghiệm của bản thân cho trẻ hiểu để đảm bảo đời sống tâm sinh lý bình thường.